Nieuws van en voor bouwgerelateerde bedrijven

14 maart 2004

Werken aan de erfenis van Kraft durch Freude levert langste jeugdherberg
 
Duizenden Duitse kinderen hadden na de totstandkoming van het Derde Rijk vanuit het 4,5 kilometer lange ‘KdF Seebad Prora’ joelend de Oostzee in moeten rennen. Zo ver is het niet gekomen. ‘Kraft durch Freude’ heette de organisatie, die dit gigantische gebouw wilde laten bouwen. Het was onder andere bestemd om de gewone arbeiderskinderen een vakantie aan zee te laten doorbrengen.

Toen brak in 1939 de oorlog uit met Polen. Geld voor prestigieuze bouwprojecten als dit was er niet meer en het vakantieoord bleef er als een bouwplaats bijliggen. Ondanks het regime waaronder het project op poten is gezet, is de monolithische betonconstructie altijd bewaard gebleven. “Het wordt nu beschouwd als zeer waardevol monument”, zegt A. Kempe. “Zowel bouwtechnisch als architectonisch.”

In opdracht van het Deutsche Jugendherbergswerk gaat Atelier Kempe Thill in één van de zes bouwblokken, die elk een halve kilometer lang zijn, een jeugdherberg realiseren. De herberg, bestemd voor zevenhonderd bedden, neemt ongeveer tweederde blok in beslag (14.000 vierkante meter). In het resterende gedeelte is een jeugdhotel gepland met vijfhonderd bedden.

Tunnelconstructie
“Het is een soort tunnelconstructie”, zegt Kempe. “Verwant aan de Nederlandse tunnelbouw. De dragende constructieve gevels zijn opgezet door middel van wandkisten. Het is één van de eerste seriematige betonconstructies op grote schaal.”
Architectonisch wordt het gebouw bekeken als het enige echt gerealiseerde gebouw met daarachter het idee van de zogeheten Bandstadt, of lineaire stad. “Veel mensen trokken in die tijd van het platteland naar de stad, waardoor overbevolking ontstond. Om dit tegen te gaan werd veel gedacht over het opnieuw ontwerpen van de stad. Wellicht een langwerpige stad. Hier is dat gedaan in de vorm van één gebouw. Met alle infrastructuur, zoals een spoorlijn en wegen, die daarbij hoort.”
“Keihard rationeel is het ritme doorgevoerd. Vooral de gigantische omvang inspireert.” Dat willen Atelier Kempe Thill benadrukken. “De gang is zo lang dat je aan het begin het einde niet meer kunt zien. Alleen een stipje blijft over. Om dit beeld te handhaven komen er deuren – dat moet wel vanwege de brandveiligheid – die in normale toestand open staan. Alleen bij rook vallen ze vanzelf dicht.”
De begane grond blijft openbaar. Er komen eet- en evenementenzalen en foyers. Het ingangsgedeelte, dat nu is dichtgepleisterd met een betonlaag, wordt in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Hier omheen komen congres- en vergaderruimtes. De voorkant is straks weer open met brede balkons die doorlopen tot de glazen wand. Architect Clemens Klotz, die het gebouw heeft ontworpen, had hier een buitenruimte bedacht met vloerverwarming en infraroodstralen van boven. Zodat de badgasten ook in de winter buiten in de frisse lucht konden zitten.

Betonconstructie
“De fragiel elegante betonconstructie die dan tevoorschijn komt is de moeite waard om te laten zien”, vindt Kempe. “Helemaal niet nazi-achtig. Eerder klassiek modern.” Na de Tweede Wereldoorlog is het ingangsgedeelte dichtgepleisterd. Het Oost-Duitse leger gebruikte het gebouw als kazerne om er speciale elitetroepen op te leiden en heeft het verder afgebouwd.
Na de val van de muur in 1989 kwam het complex ineens vrij. De eigendomsverhoudingen lagen onduidelijk. Gedeelten zijn lange tijd gekraakt geweest. In een hoekje zit een nachtclub en er is een museum in gevestigd. Verder staat het leeg.
De deelstaat Mecklenburg Vorpommern, tot voor kort in naam de eigenaar, heeft het gebouw overgedragen aan de bondsregering. Die wil het kwijt en heeft als steun aan het Deutsches Jugendherbergswerk, die een herberg op die locatie wel zag zitten, de prijsvraag uitgeschreven.
Het budget voor de renovatie is 8,4 miljoen euro. Atelier Kempe Thill zegt het voor 10 miljoen euro te kunnen doen. “Je moet zeker een derde van het bedrag rekenen voor de gevel. Anders kom je er niet uit. Omdat het gebouw straks door de isolatielaag – de EPC-norm in Duitsland is net zo hoog als in Nederland – een erg dikke wand krijgt, is het ontwerp van de ramen een bijzonder gevoelig onderwerp.

Taatsramen
“We houden die zo simpel mogelijk”, zegt Kempe. “We hebben gekozen voor taatsramen. Omdat je met zulke ramen een grote samenhangende glasvlakte kunt maken zonder stijlen en kalfjes.”
“Bovendien is de indeling superinefficiënt. Het gebouw is 8 meter diep. De gang is breed, de slaapkamers met zeezicht zijn smal. En dan moet in elke kamer ook nog een badkamer komen. Dit lossen we op door lichtdoorlaatbare geprefabriceerde kunststof wanden te plaatsen, die gedeeltelijk doorlopen in de gang.”

Bij elkaar een flinke operatie. Toch werd het kostenaspect door de jury juist erg gewaardeerd. “We hebben uit het minimum de beste kwaliteit moeten halen en scherp moeten nadenken over de meest economische oplossingen.”
Kempe denkt dat het nog één of twee jaar duurt voor het geld er is en het architectenbureau, dat sinds 2000 bestaat en de meeste opdrachten via prijsvragen binnenhaalt, aan de slag kan. “Middels een reclameactie op de Duitse televisie is nu 600.000 euro bijeen gebracht. Daarnaast draagt iedere partij een steentje bij. Maar Duitsland zit in een economische crisis, de deelstaat Mecklenburg Vorprommern nog meer, laat staan een lowprofit organisatie als het Deutsche Jugendherbergswerk. Met een beetje geluk gaat het er ooit van komen.”

bron: Cobouw