Nieuws van en voor bouwgerelateerde bedrijven

2 januari 2003

Overheid redder kantorenmarkt ?
Een visie van Zadelhoff

Pas in 2004 verwacht DTZ Zadelhoff weer een opleving in de kantorenmarkt. De terugval is het afgelopen jaar beperkt gebleven dankzij onder meer de overheid.
Opmerkelijk actief, zo karakteriseert Zadelhoff de aanwezigheid van de Rijksgebouwendienst en grote organisaties als de uitvoerder van werknemersverzekeringen UWV en het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Zij namen bijna 751.000 vierkante meter kantoorruimte op, zo’n 50 procent meer dan in 2001.

De totale opname bedroeg 1,7 miljoen vierkante meter, hetgeen een daling betekent van 15 procent ten opzichte van 2001. Vooral de zakelijke dienstverlening en de ict-sector lieten het afweten. Als gevolg van de economische malaise stellen zij hun verhuisplannen uit of zien er helemaal vanaf.

Regionaal constateert Zadelhoff grote verschillen. In Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Eindhoven zijn de opnameniveaus sterk gedaald, terwijl in de overige regio’s de opnames op redelijk niveau bleven. De vastgoedmakelaar wijdt dit verschil aan de sterke concentratie van bedrijven in de ict en de zakelijke dienstverlening in de dalende regio’s.
Aan de aanbodkant ziet Zadelhoff de bestaande bouw harder groeien dan de nieuwbouw. Eind 2002 bedroeg het aanbod aan bestaande kantoren ruim 2,1 miljoen vierkante meter (+50 procent) tegen 2,0 miljoen vierkante meter nieuwe kantoren. Voor dit jaar verwacht de makelaar dat 1,5 miljoen vierkante meter in de markt zal worden opgenomen.

Stijging
Op de bedrijfsruimtemarkt is vorig jaar meer vastgoed opgenomen dan in 2001. De ruim 1,8 miljoen vierkante meter betekent een stijging met 7 procent. Alleen in het noorden van het land was sprake van een afname. De vraag bestond voornamelijk uit verplaatsing van bedrijven en nauwelijks door additionele behoefte of uitbreiding.
Het aanbod is eveneens sterk toegenomen. Met een omvang van 4,6 miljoen vierkante meter is het aanbod 2,6 keer groter dan de opname. Deze toename is vooral te wijten aan het vrijkomen van verouderde bedrijfsgebouwen.
De opname van winkelruimte is in 2002 met bijna 20 procent toegenomen tot 636.000 vierkante meter. Zadelhoff noemt deze stijging fors, zeker gezien het relatief stabiele opnameniveau van 1999 tot 2001. De vraag naar winkelruimte op A1-stand is onverminderd groot. In B-winkelgebieden neemt het aanbod steeds sterker toe en is leegstand geen incident meer.

Vorig jaar is voor ruim 4 miljard euro belegd in commercieel onroerend goed. Dat is een daling van 20 procent ten opzichte van 2001. Toch vindt Zadelhoff de vraag nog steeds hoog. De daling is vooral een gevolg van het beperkte aanbod aan beleggingsobjecten met een solide huurder en een langjarig huurcontract. Beleggers krijgen in toenemende mate belangstelling voor bedrijfsruimten en winkels, aangezien die minder cyclisch zijn dan de kantorenmarkt.

Voor 2003 verwacht Zadelhoff geen stijging van het belegd vermogen, ondanks de weer toenemende belangstelling van Duitse beleggers nu het gevaar voor het schrappen van afschrijven op vastgoed is geweken. Dat er geen stijging komt, is puur te wijten aan een gebrek aan financieel solide vastgoed. Enigszins dempend zouden sale and lease back-transacties kunnen zijn.

[meer info: Zadelhoff]