Nieuws van en voor bouwgerelateerde bedrijven
29 augustus 2003
Met een polsstok over een droge greppel
door Ad Tissink
Ze worden oogverblindend natuurlijk, de drie door Calatrava
ontworpen bruggen die momenteel verrijzen langs de Hoofdvaart
van de Haarlemmermeer. Priemende pylonen met tuien die daar
omheen dansen; op alle drie de locaties weer op een andere
manier. De brugdekken hangen daaronder, slingeren tussen
de tuien door of zwieren om de pyloon heen.
Tegelijkertijd hebben de bouwwerken iets potsierlijks. Alsof
je een polsstok pakt om over een bijna droogstaande greppel
te springen. Want wat is die Hoofdvaart van de Haarlemmermeer
nou helemaal? De lengte is misschien indrukwekkend; in de
breedte stelt het niets voor. Twintig meter van oever tot
oever.
Het krankzinnige van de hele onderneming wordt nog het
duidelijkst bij de middelste van de drie oeververbindingen.
Die krijgt een pyloon met een lengte van ruim 60 meter die
vervaarlijk schuin over de hoofdvaart steekt. Ruim drie
keer zo lang als de afstand die overbrugd moet worden. Wie
het ontwerp niet goed kent zou misschien denken dat de brug
in aanbouw nu nog op een oever ligt en straks met een drijvende
bok over het kanaal wordt gelegd. Maar de eigenlijke brug
die het kanaal overspant ligt allang op zijn plek, al valt
hij in het niet bij de rest van de constructie en vormt
hij straks niet meer dan het contragewicht om de pyloon
op zijn plek te houden. Het verkeersplan ging destijds uit
van een ongelijkvloerse kruising door de bouw van een tunnel.
Maar in plaats van de geplande tunnel tilde Calatrava de
weg langs de Hoofdvaart op en bracht hem met een grote zwier
over de kruising heen; het bouwdeel dat alle aandacht opeist
en de eigenlijke brug degradeert tot een nietig betonnen
balkje.
Bij de opening van de Erasmusbrug in 1996 stond menig civieltechnisch
ingenieur te mokken. Die knik in die pyloon: was dat nou
wel zo nodig? Was dat geen onnodig effectbejag dat de constructie
alleen maar onnodig ingewikkeld maakte. Tegenover hen stond
een groep die het toejuichte dat architecten over de grenzen
van hun vakgebied heenkeken en en meer schwung gaven aan
dit door civieltechnici gedomineerde vakgebied. De laatste
groep kreeg uiteindelijk gelijk, getuige wat er sindsdien
met de Kop van Zuid gebeurde.
Die discussie zal bij de oplevering van de Calatravabruggen
in de Haarlemmermeer ongetwijfeld weer in alle hevigheid
losbarsten. Of die ditmaal ook in het voordeel van de architect
uitpakt valt nog te bezien. Calatrava is natuurlijk bij
uitstek degene die aan de basis heeft gestaan van de ingenieursarchitectuur,
dus iedereen is geneigd hem alle credits te geven. Maar
het is de vraag of hij in de Haarlemmermeer zijn hand niet
overspeelt. De drie bruggen in de Haarlemmermeer zijn geen
civieltechnische maar autonome kunstwerken. Dat er een kanaal
en twee wegen tussendoor lopen lijkt slechts bijzaak.
Ad Tissink
Redacteur Cobouw
