Nieuws van en voor bouwgerelateerde bedrijven

30 juli 2004

Sluizencomplex Noordzeekanaal wordt maritiem knelpunt

De regiobestuurders van het havengebied langs het Noordzeekanaal willen een grote nieuwe zeesluis in IJmuiden. De rijksoverheid vindt zo’n plan erg duur.

Rijk en regio zoeken nu naar alternatieven voor een nieuwe zeetoegang bij IJmuiden met meer evenwicht in kosten en baten. Ook de markt is benaderd om door deelname aan een prijsvraag met creatieve (deel)oplossingen te komen.

Het sluizencomplex bij IJmuiden geeft toegang tot het gebied langs het Noordzeekanaal dat Zeehavens Amsterdam wordt genoemd. Het gebied strekt zich uit van Amsterdam via Zaanstad en Beverwijk naar IJmuiden. Het is uitgegroeid tot een belangrijke logistieke en industriële regio: per jaar wordt een toegevoegde waarde van 4,4 miljard euro gerealiseerd en is er werk voor 67.000 mensen.

Met het huidige sluizencomplex in IJmuiden wordt de maritieme bereikbaarheid van het havengebied langs het Noordzeekanaal naar verwachting rond 2010 een knelpunt. De scheepvaart heeft zich sinds de bouw van het sluizencomplex in 1929 dusdanig ontwikkeld dat van de vier schutsluizen van het complex eigenlijk alleen de Noordersluis nog geschikt is voor vrachtverkeer en cruiseschepen. De andere sluizen zijn daarvoor te klein.
Zo’n 80 procent van de scheepvaart gaat tegenwoordig door de Noordersluis. Het doormidden breken van een schip in de Middensluis op maandag 5 juli heeft tot twee dagen extra belasting van de Noordersluis geleid.

De kwetsbaarheid van het sluizencomplex is al eerder onderkend. In 2001 is een trajectnota/mer uitgevoerd voor een zeetoegang IJmond waarin een aantal alternatieven is uitgewerkt met als uitersten ‘nietsdoen’ en ‘een nieuwe zeesluis van 70 bij 500 meter’.
Regionale partijen waaronder Amsterdam toonden zich voorstander van zo’n grote sluis. De betrokken ministers van Verkeer en Waterstaat en VROM zouden in 2002 een standpunt innemen. Dat is niet gebeurd.

Economisch (nog) niet verantwoord
De investeringen voor een grote sluis, met bijkomende werken, werden geraamd op 700 miljoen euro (prijspeil 2000). De maatschappelijke baten van een dergelijke nieuwe zeetoegang ramen zowel het Centraal Plan Bureau (CPB) en de Stichting Economisch Onderzoek (SEO) respectievelijk op circa 200 miljoen euro en circa 350 miljoen euro.
Het grote negatieve saldo van de baten en kosten is voor de betrokken ministers reden nog geen standpunt in te nemen. Eerst willen zij meer weten, onder meer hoe het verschil tussen kosten en baten aanzienlijk kan worden teruggebracht.
Het CPB maakte voor het ministerie van Verkeer en Waterstaat een beknopte analyse van de ontwikkeling van de overslag in de Amsterdamse haven in de laatste jaren. Het bureau concludeert dat er wel toename van de overslag is, maar dat die op lange termijn geen belangrijke groei laat zien. Het containervervoer, dat als belangrijke groeier is getipt, vertoont in Amsterdam nog geen groei.

CPB: levensvatbaarheid moet nog bewezen worden
De levensvatbaarheid van Amsterdam als belangrijke containerhaven moet zich volgens het CPB nog bewijzen. Kort door de bocht vindt het planbureau dat een nieuwe zeesluis bij IJmuiden veel kost en te weinig opbrengt. Daarbij komt dat bij het oplopen van de wachttijden bij de sluizen bij IJmuiden de schepen gemakkelijk kunnen uitwijken naar Rotterdam.

Kunnen bedrijven het beter ?
Behalve het zoeken naar innovatieve en betaalbare oplossingen, zijn ook private partijen benaderd voor een ontwikkelingscompetitie. Nog afgezien van de roem kan deelname van private partijen aan de competitie de deelnemers nog meer opleveren. Voor twee van de drie prijswinnaars is er een – bescheiden – geldbeloning in het vooruitzicht gesteld. Het industrieel eigendom blijft bij de marktpartijen. Het gebruiksrecht dragen zij ‘om niet’ over, maar voor het gebruik van een gerealiseerde oplossing wordt een vergoeding betaald.

Evaluatie resultaat zoektocht naar innovaties
In september worden de oplossingen van zowel publieke als private partijen bij elkaar gebracht. Eind november spreken de ministers van Verkeer en Waterstaat en VROM met ‘de regio’ over het resultaat van het project Zeetoegang IJmuiden. Mogelijkerwijs komen zij dan met een officieel standpunt over de zeetoegang bij IJmuiden. In januari 2004 is door betrokken – publieke – partijen afgesproken gezamenlijk te zoeken naar innovatieve en betaalbare oplossingen voor verbetering van de zeetoegang bij IJmuiden. De zoektocht wordt geleid door een ingestelde projectorganisatie Zeetoegang IJmuiden waarin samenwerken: de gemeente Amsterdam, de provincie Noord-Holland, de directie Noord-Holland van Rijkswaterstaat, de Kamer van Koophandel Amsterdam en de Ondernemersvereniging Regio Amsterdam. De publieke partijen (Rijkswaterstaat en het Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam) bekijken vier varianten waaronder twee grootschalige oplossingen: een beweegbare hoogwaterkering met dam en sluis bij Amsterdam en variant voor een vervangende grote zeesluis in IJmuiden met een goedkope bouwmethode.

Bovendien heeft de projectorganisatie private partijen benaderd voor een ontwikkelingscompetitie om de maritieme bereikbaarheid van het havengebied langs het Noordzeekanaal te verbeteren. De projectorganisatie wil met dit competitieve accent bereiken dat private partijen met nieuwe creatieve ideeën komen, want het optimaliseren van bestaande ideeën voldoet absoluut niet.

bron: Cobouw