Nieuws van en voor bouwgerelateerde bedrijven

5 oktober 2004

Overheid mist honderden miljoenen door gederfde inkomsten en onnodige uitkeringen
BouwNed: prioriteit voor terugdringen beunhazerij en zwartwerken
 
De overheid dient nu eindelijk eens prioriteit te geven aan het terugdringen van beunhazerij en zwartwerken bij de nieuwbouw en verbouw van woningen en gebouwen. Niet alleen lopen reguliere bouwbedrijven hierdoor € 1,8 miljard aan omzet en 15.000 manjaren werk per jaar mis, ook de overheid zelf derft honderden miljoenen euro's aan inkomsten. Daarbij gaat het in de eerste plaats om inkomstenbelasting, sociale premies en BTW. Bovendien worden grote bedragen onnodig uitbetaald via WW-, bijstands- en WAO-uitkeringen. Het is daarom de hoogste tijd voor rigoureuze maatregelen.
 
Dit is de mening van BouwNed, de brancheorganisatie voor de woning- en utiliteitsbouw waarbij rond 4.000 bouwbedrijven zijn aangesloten. Het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB) heeft op verzoek van BouwNed onderzoek verricht naar bouwen in eigen beheer en onrechtmatige bedrijfsuitoefening. In 1997 had het EIB een soortgelijk onderzoek uitgevoerd.
 
Het onderzoek van het EIB bevestigt de veelgehoorde klachten van met name kleine en middelgrote bouwbedrijven over oneerlijke concurrentie. Het EIB beperkte zich tot werken met een bouwsom van minder dan 1 miljoen euro waarvoor een bouwvergunning is verleend. Maar liefst 30 procent van deze markt blijkt tot stand te komen buiten de reguliere bouwbedrijven om. BouwNed wijst erop dat de miljardenmarkt voor verbouwings- en onderhoudswerken waar geen bouwvergunning voor nodig is, hierbij nog niet eens is meegeteld. Beunhazerij en zwartwerken tieren ook hier welig, maar deze markt onttrekt zich aan iedere officiële registratie.
 
Een vergelijking tussen de uitkomsten van de onderzoeken in 1997 en 2003 leert dat bouwen in eigen beheer enigszins is teruggelopen van € 1,1 miljard tot € 914 miljoen. Echter, de productie van werken door aannemers zonder vestigingsvergunning (onrechtmatige bedrijfsuitoefening) blijkt in zes jaar tijd bijna verdubbeld van € 492 miljoen tot € 905 miljoen.
Met de werkzaamheden buiten de reguliere bouwsector om zijn ruim 15.000 manjaren productie gemoeid. BouwNed noemt dit schrijnend, omdat in de bouw vorig jaar 19.000 banen moesten verdwijnen als gevolg van de economische recessie. Bij een effectieve bestrijding van beunhazerij en zwartwerken, hadden veel ontslagen bouwvakkers hun baan dus kunnen behouden.
 
Volgens BouwNed kan de overheid op diverse manieren paal en perk stellen aan het zwarte en grijze circuit. Daar liggen vooral taken voor de ministeries van VROM, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Financiën, zowel afzonderlijk als in onderlinge samenwerking.
Al ongeveer tien jaar pleit de bouwsector voor invoering van een bouwbord-systeem zoals dat bijvoorbeeld in Frankrijk en Italië al jaren functioneert. Zo'n bord wordt door de gemeente verstrekt bij de start van de bouwwerkzaamheden en vermeldt opdrachtgever en uitvoerder. De opdrachtgever dient dit bord duidelijk zichtbaar in de voortuin te plaatsen. Hiermee wordt de beunhaas effectief buitenspel gezet. Enkele jaren geleden heeft een aantal gemeenten in Oost-Nederland met succes een proefproject met dergelijke borden uitgevoerd. Het ministerie van VROM heeft echter nog altijd niet besloten tot landelijke invoering.
 
Om zwartwerken tegen te gaan zou een met de wet Ketenaansprakelijkheid vergelijkbare regeling kunnen worden ingevoerd voor opdrachtgevers die niet met een regulier bouwbedrijf in zee gaan. Zij moeten dan vooraf de belastingen en premies voldoen die gemoeid zijn met de hoeveelheid bouwproductie waarvoor vergunning is aangevraagd. Dit wordt dan later verrekend met de uitvoerder. BouwNed denkt hierbij ook aan een koppeling met het genoemde bouwbord. Een gemeente zou zo'n bord pas mogen verstrekken nadat de opdrachtgever heeft aangetoond dat hij aan alle belasting- en premieverplichtingen heeft voldaan.
De sterke toename van onrechtmatige bedrijfsuitoefening wijst er ook opdat de handhaving van de regels door de overheid tekort schiet. De opheffing van de Economische Controledienst speelt hierbij ongetwijfeld een belangrijke rol. BouwNed roept de overheid daarom op de bestaande controlediensten zoals de Arbeidsinspectie, UWV, SIOD en FIOD actief te laten samenwerken bij de opsporing van onrechtmatige bedrijfsuitoefening.
De sterke groei van de onrechtmatige bedrijfsuitoefening wordt ongetwijfeld mede veroorzaakt door de versobering van de Vestigingswet, die in 2006 zelfs helemaal zal verdwijnen. BouwNed vreest dat dan een nog veel grotere wildgroei zal ontstaan en de woonconsument vogelvrij wordt verklaard. Bedrijven hoeven niet meer te voldoen aan elementaire eisen op het gebied van ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek. De fnuikende gevolgen zijn nu al zichtbaar. Veel avonturiers starten zonder gedegen voorbereiding een eigen onderneming maar gaan na korte tijd alweer failliet. Daarbij een spoor van ellende achterlatend bij medewerkers, toeleveranciers, klanten en de fiscus.
 
Bedrijven de benodigde vaktechniek bijbrengen is een verantwoordelijkheid die de bouwbranche zelf op zich genomen heeft. Daarnaast pleit BouwNed bij de overheid voor de invoering van een ondernemerscertificaat, waarin elementaire eisen op het gebied van ondernemersvaardigheden, veiligheid, gezondheid en milieu worden verankerd. Op deze manier wordt voor de markt zichtbaar en controleerbaar welke ondernemers gekwalificeerd zijn en welke niet. Voor een nieuw ondernemerscertificaat begint de tijd echter te dringen, want de volledige afschaffing van de Vestigingswet nadert met rasse schreden.

persbericht BouwNed